Đọc sách cùng trung tâm

Mới đây, Công an TP Hà Nội bắt giữ một người đang vận chuyển các gói lá cây khô cắt nhỏ đang trên đường giao cho khách. Công an thu giữ tang vật, đem đi giám định cho kết quả các gói lá khô trên có thành phần AMB.

Mới cập nhật nhưng đã “lỗi thời”

Trước đó, Công an tỉnh Tuyên Quang cũng bắt giữ một người, thu giữ các gói nhỏ lá cây xay vụn. Kết quả giám định phát hiện có chất AMB-Fubinaca.

Cục CSĐT tội phạm về ma túy (C47, Bộ Công an) cho biết AMB và AMB-Fubinaca là những chất mới trong nhóm cần sa tổng hợp, có tác dụng gây ảo giác tương tự Delte 9-TDC (là hoạt chất chính trong cần sa).

Tuy nhiên, hai chất trên chưa có trong danh mục các chất ma túy và tiền chất do Chính phủ ban hành cũng như chưa có trong danh mục các điều ước quốc tế về ma túy mà Việt Nam tham gia nên gây rất nhiều khó khăn cho công tác xử lý.

Ngoài những chất ma túy chưa có trong danh mục nêu trên, công an cũng phát hiện các loại ma túy tổng hợp (MTTH) mới với đủ chủng loại, mẫu mã, thành phần dạng viên nén, bột, tinh thể, dạng nước, thảo mộc xay vụn…

Thượng tá Bùi Đức Thiêm, Phó Trưởng phòng Đấu tranh với tội phạm MTTH và tiền chất (Cục C47), cho biết MTTH được sản xuất ra từ các loại tiền chất. Mỗi loại tiền chất tương ứng lại có thể điều chế ra một chất MTTH mới. Tội phạm có thể tổng hợp một hoặc nhiều loại tiền chất khác nhau để cho ra các loại ma túy mới, thậm chí cũng các loại tiền chất đó nhưng pha trộn tỉ lệ khác nhau cũng cho ra các loại ma túy khác nhau. Do vậy MTTH mới sẽ xuất hiện ngày càng nhiều và rất khó kiểm soát.

“Nghị định 126/2015 của Chính phủ về danh mục các chất ma túy và tiền chất đã bổ sung một số chất nhưng vừa bổ sung đã lạc hậu vì sau đó đã xuất hiện một số chất ma túy và tiền chất mới” - ông Thiêm nói.

Nhiều loại ma túy tổng hợp mới chưa có trong danh mục của Chính phủ. Ảnh: Ngọc Bảo

Lo ngại gia tăng sản xuất MTTH trong nước

Theo C47, MTTH đã và đang trở thành hiểm họa và đến nay vẫn chưa có phác đồ điều trị triệt để cho người sử dụng MTTH.

“Những người sử dụng ma túy truyền thống đang chuyển dần sang MTTH. Công an tăng cường ngăn ma túy thẩm lậu vào Việt Nam nên tội phạm đang tìm cách sản xuất MTTH trong nước để cung cấp cho người nghiện. Công tác quản lý tiền chất ở dạng hợp chất chưa chặt” - ông nói.

Theo ông Thiêm, các cơ quan quản lý tiền chất ở giai đoạn phân phối làm chưa tốt, các cửa hàng mua bán tân dược chỉ làm phiếu mà không biết nguồn thuốc đi đâu về đâu. “Các đối tượng sản xuất ma túy đi mua rồi gom lại để sản xuất ma túy. Thậm chí họ mua cả thuốc đã hết hạn sử dụng mang về chưng cất ra tiền chất để sản xuất MTTH” - ông Thiêm nói.

Ông cho hay tiền chất thông thường để sản xuất ma túy thì có đầy ở phố Hàng Hòm (Hà Nội) hay chợ Kim Biên (TP.HCM), còn tiền chất nguy cơ cao thì chúng tìm đủ mọi cách, thậm chí mua ở nước ngoài về bằng con đường phi pháp.

Thường xuyên bổ sung, cập nhật

Theo quy định của công ước quốc tế và pháp luật Việt Nam, một chất trở thành chất ma túy phải đưa vào danh mục Chính phủ quản lý. Trong khi một số chất MTTH mới xuất hiện ở Việt Nam chưa có trong danh mục. Hiện C47 đang phối hợp với các cơ quan chức năng kiểm định chất nào là ma túy để sớm báo cáo Chính phủ đưa vào danh mục để quản lý; chất nào có thể bị lợi dụng để sản xuất MTTH để kiểm soát chặt hơn.

“Chúng tôi cũng thông báo đến các đơn vị, trong quá trình phát hiện các chất ma túy mới thì có thông tin, báo cáo kịp thời để đưa vào danh mục. Việc tẩm ướp các chất cần sa tổng hợp vào thảo mộc, cỏ khô mang bán trên thị trường đang lan rộng. C47 đã có văn bản tham mưu cho Tổng cục Cảnh sát, Bộ Công an kiến nghị với Chính phủ bổ sung các chất mới trong nhóm cần sa tổng hợp để xử lý” - một lãnh đạo C47 cho biết.

Thượng tá Nguyễn Hoài Nam, Phó trưởng Công an TP Đông Hà (Quảng Trị) cho hay, có những mâu thuẫn rất đơn giản, nhưng các em học sinh đã không xử sự bằng cái lý đúng, sai đơn thuần và tình cảm bạn bè, trường học, cũng như không trình bày hay kể lại sự việc với thầy cô giáo, nhà trường và cha mẹ, mà tự đáp trả nhau bằng bạo lực, thậm chí còn lôi kéo nhiều bạn bè vào việc để hành hung tập thể đối phương rất dã man.

Lãnh đạo tỉnh Quảng Trị làm việc với UBND, Công an TP Đông Hà chỉ đạo xử lý nghiêm vụ việc em Q bị đánh.

Điển hình vụ em Q. (16 tuổi, trú phường Đông Lễ, TP Đông Hà, vừa học xong THCS chuẩn bị vào học THPT) bị một nhóm học sinh đánh hội đồng, gây thương tích nặng, đến nay sau gần 3 tuần lễ xảy ra song khi nhắc đến nhiều người vẫn chưa hết nỗi bức xúc bởi cách hành xử quá thô bạo của các em. 

Ông Nguyễn Tăng, Phó Chủ tịch UBND TP Đông Hà, cho biết: “Nhiều người không dám xem hết clip vì các em đánh quá hung bạo, dùng cả mũ bảo hiểm đánh bạn”. 

Bác sĩ Trần Quốc Tuấn, Giám đốc Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Trị cho hay: “Khi bệnh nhân Q. được đưa vào cấp cứu điều trị tại bệnh viện, bên cạnh các vết thương trên cơ thể như toàn bộ vùng bụng bị phù nề, tai trái bị chảy máu trong, thủng nhĩ hoàn toàn, tâm tinh thần bệnh nhân này còn rất hoảng loạn, ảnh hưởng rất lớn đến quá trình điều trị”. 

Vào tháng 7-2016, trên địa bàn huyện Hải Lăng (Quảng Trị), cũng xảy ra một vụ việc 3 học sinh đánh nhau, các bạn khác tập trung nhau lại, đứng cạnh đó để xem, rồi quay video tung lên mạng xã hội, cổ vũ hành vi xấu xa này bằng một thái độ rất vô cảm, khiến dư luận hết sức lo lắng. 

Công an huyện Hải Lăng đã nhanh chóng xác định được vụ việc trên do 2 em nữ sinh lớp 9, Trường THCS Hải Thọ và THCS thị trấn Hải Lăng cùng đánh một nữ sinh khác học lớp 10 Trường THPT Hải Lăng. Cả 3 học sinh này quen biết nhau nhưng do em này xúc phạm phụ huynh của em kia dẫn đến mâu thuẫn, rồi hẹn nhau ra Công viên 19-3 ở thị trấn Hải Lăng xông vào đánh đấm nhau, giật tóc…

Trở lại vụ việc nữ sinh Q., Thượng tá Nguyễn Hoài Nam cho biết thêm, Công an TP Đông Hà đã điều tra, xác định hành vi của các em học sinh trực tiếp đánh em Q. là có dấu hiệu của tội “Cố ý gây thương tích”, được quy định tại Điều 104, Bộ luật Hình sự. Khi xác định được tỉ lệ thương tật, cơ quan Công an sẽ có kết luận về hình thức xử lý.

Theo Thượng tá Nam, cùng với nạn bạo lực học đường, tình trạng học sinh nghiện hút (nhiều nhất là ma túy đá) trên địa bàn đang có dấu hiệu gia tăng phức tạp. Công an TP Đông Hà đã triệt xóa nhiều điểm ma túy, khởi tố vụ án đối với đối tượng phạm tội; đồng thời xử phạt hành chính các trường hợp sử dụng ma túy trái phép, trong số đó có không ít thanh thiếu niên, học sinh. Đáng chú ý, các đối tượng buôn bán ma túy hiện nay tinh vi hơn trước rất nhiều, chúng đã nghiên cứu, thay đổi phương án mua bán, tập trung vào các tiệm Internet để bán cho các em học sinh mê chơi games điện tử. 

Chỉ trong 11 ngày của tháng 6-2017, Công an TP Đông Hà đã bắt, xử lý hàng chục vụ buôn bán, tàng trữ và sử dụng ma túy trái phép trên địa bàn thành phố.

Một trong những nguyên nhân dẫn đến tỷ lệ tái nghiện cao là do nhận thức của người nghiện, gia đình người nghiện và cộng đồng xã hội về điều trị, cai nghiện ma túy chưa đầy đủ. Người nghiện luôn mặc cảm, tự ti, buông xuôi, phó mặc, thiếu ý chí và quyết tâm cai nghiện; Cộng đồng xã hội còn phân biệt đối xử, xa lánh với người nghiện. Chính vì vậy, người đứng đầu Bộ LĐ-TB&XH kêu gọi, xã hội, gia đình, người thân hãy là động lực quan trọng, thiết thực nhất để giúp người nghiện từ bỏ ma túy.

Hàng nghìn người đã từ bỏ được ma túy

Theo Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Nguyễn Trọng Đàm, tính đến tháng 5-2017, cả nước đã tổ chức điều trị, cai nghiện và quản lý sau cai cho hơn 100.000 người nghiện, góp phần bảo đảm trật tự an toàn xã hội tại các địa phương. Tuy nhiên, công tác cai nghiện vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra. Tình hình tệ nạn ma túy diễn biến phức tạp, nhiều địa phương sau 2 năm tỷ lệ tái nghiện còn cao.

Người nghiện ma túy đã có ở 100% các tỉnh, thành phố với gần 90% quận, huyện và khoảng 70% xã, phường, thị trấn. Người nghiện cũng đã xuất hiện ở mọi thành phần trong xã hội như học sinh, sinh viên, cán bộ công chức, viên chức, người lao động… Đa số người nghiện ma túy có trình độ văn hóa thấp với khoảng 10% không biết chữ và 59% có trình độ văn hóa từ tiểu học tới trung học cơ sở. 

Đáng chú ý, khoảng 2/3 số người nghiện chưa từng được đào tạo nghề, gần 20% đã được học nghề nhưng không được cấp chứng nhận, chứng chỉ và khoảng 12% là được đào tạo nghề một cách chính quy, được cấp bằng, chứng chỉ tốt nghiệp. Hầu hết người nghiện ma túy không có nghề nghiệp ổn định, chi tiêu chủ yếu từ nguồn hỗ trợ của gia đình, thu nhập hợp pháp chỉ bằng 1/3 số tiền chi cho sử dụng ma túy. Khoảng 50% người nghiện đã gặp những vấn đề sức khỏe tâm thần và các vấn đề sức khỏe thể chất. Thời gian qua, ở nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước, đã có hàng nghìn người sau cai nghiện 3-5 năm chưa tái nghiện. 

Có thể trở thành người có ích

Chia sẻ thông tin về những điển hình trong công tác cai nghiện, đại diện Bộ LĐ-TB&XH cho biết, nhiều người từng nghiện nặng, nghiện có thâm niên nhưng đã quyết tâm cai nghiện, tích cực tham gia các hoạt động xã hội, được cộng đồng ghi nhận, bầu làm Công an viên, tổ trưởng Tổ tự quản… Một số người hiện đang là chủ cơ sở sản xuất, doanh nghiệp, chủ nhiệm câu lạc bộ, nhóm đồng đẳng và tích cực tham gia các hoạt động giúp đỡ người cùng cảnh ngộ.

Ví dụ như trường hợp anh Tống Duy Thanh, tổ dân phố - Xóm Chợ II, thị trấn Mường Khương, tỉnh Lào Cai từng là người nghiện và buôn bán ma túy đã hoàn lương, hòa nhập cộng đồng, phát triển kinh tế xã hội, đồng thời là tình nguyện viên trong Đội tình nguyện tích cực tham gia các hoạt động giúp đỡ người nghiện ma túy cai nghiện, ổn định cuộc sống. Hay anh Nguyễn Anh Tuấn ở phường Hùng Vương, thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ đã cai nghiện ma túy được 10 năm, ổn định cuộc sống, được chính quyền và nhân dân tín nhiệm bầu làm Tổ trưởng tổ bảo vệ dân phố Tân Trung và là tình nguyện viên.

Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung cho rằng, có thể khẳng định được một điều là nghiện ma túy hoàn toàn có thể cai được. Từ bỏ ma túy, người nghiện hoàn toàn có thể trở thành người có ích cho xã hội. “Những hướng nhìn về việc cai nghiện ma túy theo chiều tối sẽ giảm đi. Những chia sẻ của người cai nghiện thành công cũng sẽ giúp nhà quản lý có cái nhìn khác về công tác này”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhận định.

Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH nhấn mạnh, để cai nghiện thành công, ngoài sự quyết tâm của người nghiện cần có sự hỗ trợ của gia đình và cộng đồng về mọi mặt như y tế, tâm lý và xã hội phù hợp với nhu cầu của từng người. Đồng thời, cần đẩy mạnh công tác truyền thông nâng cao nhận thức của các cấp, ngành, thay đổi cách tiếp cận về cai nghiện và hỗ trợ sau cai nghiện, tuyên truyền giảm kỳ thị với người nghiện ma túy. Một hướng đi nữa cần quan tâm là nâng cao chất lượng đào tạo nghề, dạy nghề cho người nghiện sau cai.

Thiếu tá Nguyễn Minh Cương, Phó Trưởng phòng 5, Cục Cảnh sát ma túy, Bộ Công an, cho biết tình trạng sản xuất ma túy tổng hợp (methamphetamine) trong nước đang có dấu hiệu tăng trở lại.

Sản xuất ma túy ngày càng dễ hơn

Năm 1995, Công an TP.HCM bắt giữ một người Đài Loan sản xuất ma túy tổng hợp để chuyển ra nước ngoài tiêu thụ. Đây là vụ phát hiện, bắt giữ sản xuất trái phép ma túy tổng hợp đầu tiên tại Việt Nam. Từ đó đến nay, lực lượng cảnh sát ma túy cả nước đã phát hiện, bắt giữ trên 20 vụ việc có liên quan đến sản xuất ma túy tổng hợp từ các loại tiền chất, hóa chất. Mới đây nhất, Công an TP.HCM lại phát hiện tổ hợp sản xuất ma túy “khủng” nhất từ trước đến nay.

Theo Thiếu tá Cương, việc sản xuất ma túy tổng hợp ngày càng đơn giản vì tiền chất “rất sẵn”, quản lý lại lỏng lẻo. Công thức điều chế cũng đang trở nên “dễ có” hơn vì các băng nhóm tội phạm mua bán hoặc móc nối với những người từng ra nước ngoài tham gia sản xuất ma túy mang công thức về nước…

Trong thời gian 2010-2013 rộ lên tình trạng các băng nhóm sản xuất ma túy vì giá rất đắt nhưng sau đó chựng lại vì các băng nhóm tuồn vào Việt Nam, giá chỉ còn khoảng 200 triệu đồng/kg. Tuy nhiên, gần đây Việt Nam phối hợp với các quốc gia siết chặt nguồn ma túy thẩm lậu qua biên giới, ma túy đá trong nước bắt đầu khan hiếm, các băng nhóm lén lút sản xuất trở lại.

Trước đây, tội phạm ma túy thường chiết xuất tiền chất từ các loại thuốc trị cảm cúm thông thường. Bị công an đánh mạnh, Bộ Y tế siết chặt các loại thuốc có khả năng dùng vào việc sản xuất ma túy nên các băng nhóm tội phạm quay sang chiết xuất các loại dược liệu thay thế như cây ma hoàng, tinh dầu xá xị… làm nguyên liệu.

Một phần tang vật xưởng ma túy của Văn Kính Dương vừa bị Công an TP.HCM thu giữ. Ảnh: NT

Khó đấu tranh

Thiếu tá Cương khẳng định: Điều tra các vụ sản xuất ma túy đang gặp khó. Bởi luật không quy định tội vi phạm về quản lý sử dụng tiền chất mà chỉ có tội mua bán, tàng trữ, vận chuyển, chiếm đoạt tiền chất để sản xuất ma túy. Vì vậy, các vụ việc liên quan đến tiền chất mới chỉ dừng lại ở xử lý vi phạm hành chính. Muốn buộc tội phải thu được thành phẩm hoặc chứng minh được mục đích “để sản xuất ma túy” mà điều này không hề dễ.

“Có những vụ nấu chưa thành đã bị bắt, theo phương châm bóp từ trong trứng, sau này phải chứng minh chúng sản xuất với đầy đủ đồ nghề bị thu giữ, chúng mới thừa nhận. Nếu phát hiện đồ nghề nhưng không có hóa chất hoặc thành phẩm, công an chẳng làm gì được” - Thiếu tá Cương than.

Cũng theo ông Cương, tiền chất, hóa chất một mặt được sử dụng hợp pháp, một mặt nó lại có khả năng dùng vào việc sản xuất ma túy nên là vấn đề nan giải với các cơ quan quản lý chuyên ngành (y tế, công thương, hải quan).

Hiện Việt Nam có 43 loại tiền chất, Bộ Y tế quản lý chín loại, Bộ Công thương 34 loại. Trong y tế, các tiền chất được quản lý tương đối chặt nhưng ngành công thương còn lỏng lẻo. Các cơ quan mới chỉ dừng lại ở mức cấp phép xuất-nhập khẩu, quá trình mua bán, tồn trữ, mục đích sử dụng không kiểm soát nổi.

Ngoài ra, các doanh nghiệp, cá nhân liên quan đến sản xuất tiền chất thường không biết về loại chất mà họ sản xuất có thể được sử dụng vào mục đích sản xuất ma túy nên có ai mua là bán.

Các vướng mắc, khó khăn trên tồn tại nhiều năm nhưng chưa tháo gỡ, góp phần cho các băng nhóm rục rịch sản xuất ma túy trở lại.

TUYẾN PHAN

Hương Giang

UBND TP Hà Nội vừa ban hành Kế hoạch số 110/KH-UBND triển khai tăng cường công tác quản lý, xử lý vi phạm liên quan đến “bóng cười”, “shisha”, “cỏ Mỹ”, “tem giấy”.

Theo đánh giá của UBND TP Hà Nội, thời gian gần đây, trên địa bàn thành phố xuất hiện tình trạng buôn bán, kinh doanh trái phép các chất gây nghiện như “cỏ Mỹ”, “tem giấy”, “bóng cười”, “shisha”, nhất là tại các khu vực gần trường học, quán cà phê, quán bia, quán bar, karaoke.

Người sử dụng chủ yếu là giới trẻ, học sinh, sinh viên. Việc này đã gây ra những nguy hại sức khỏe cho người sử dụng và gây bức xúc trong dư luận nhân dân.

Mặc dù đã nhận thức đầy đủ về hậu quả tác hại của các chất này, song với lợi nhuận quá lớn, các đối tượng vẫn thực hiện các hành vi mua bán, kinh doanh trái phép, tổ chức sử dụng các chất độc hại này; đồng thời, đối với một bộ phận thanh thiếu niên, việc sử dụng các chất trên đã trở thành trào lưu, thú tiêu khiển, thú chơi mới rất đáng báo động.

Tang vật một số vụ vi phạm về “bóng cười” bị lực lượng chức năng thu giữ

Để phòng ngừa hậu quả, tác hại khi sử dụng các chất gây nghiện, kích thích nêu trên, UBND TP Hà Nội đã ban hành kế hoạch huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị vào cuộc tham gia, phối hợp làm tốt công tác tuyên truyền, vận động quần chúng nhân dân nhận biết tính chất nguy hại của các chất gây nghiện để đồng tình, ủng hộ lực lượng chức năng phát hiện, đấu tranh xử lý các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến “bóng cười”, “shisha”, “cỏ Mỹ”, “tem giấy”, không tham gia tàng trữ, vận chuyển, buôn bán, kinh doanh, tổ chức sử dụng, sử dụng các chất này, đồng thời phát hiện, tố giác với cơ quan chức năng các cơ sở, tổ chức, cá nhân vi phạm.

UBND TP yêu cầu tuyên truyền rộng rãi với nhiều hình thức, loại hình phong phú để nâng cao nhận thức trong các tầng lớp nhân dân, học sinh, sinh viên về hậu quả, tác hại khi sử dụng các chất gây nghiện như “bóng cười”, “shisha”, “cỏ Mỹ”, “tem giấy”; các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước nhằm nâng cao trách nhiệm của các cấp, ngành, các tổ chức xã hội và cá nhân trong việc phòng ngừa, phát hiện, đấu tranh với các hành vi vi phạm liên quan đến các chất gây nghiện trên.

Cùng đó, UBND TP cũng chỉ đạo phải tăng cường phối hợp giữa các đơn vị chức năng trong công tác kiểm tra, kiếm soát thị trường nhằm phòng ngừa, phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi nhập lậu, sản xuất, kinh doanh, buôn bán, tổ chức sử dụng “bóng cười”, “shisha”, “cỏ Mỹ”, “tem giấy” trên địa bàn thành phố, nhằm lập lại kỷ cương trật tự xã hội, bảo đảm cuộc sống bình yên của người dân.

Các ngành nội chính thành phố cần đẩy mạnh công tác điều tra, truy tố, xét xử kịp thời, công khai, nghiêm minh một số vụ án nhập lậu, sản xuất, kinh doanh, buôn bán, tổ chức sử dụng các chất gây nghiện trên trên địa bàn thành phố để răn đe, giáo dục, phòng ngừa chung.